Neo Rauch: “In een Porsche voel ik mij in elk opzicht prettig.”
Neo Rauch is een van de belangrijkste schilders van deze tijd en een gekend Porsche-liefhebber.
Elegant stapt Neo Rauch uit zijn blauwe Porsche 911. Met afgemeten formaliteit geeft hij journalisten en collega’s een hand, vrienden begroet hij met gepaste warmte. Rauch is naar Aschersleben gereden om de expositie ‘Die Strickering’ te openen – een cadeau voor zijn vrouw Rosa Loy die haar 60ste verjaardag viert. Rauch draagt een zwart poloshirt, een spijkerbroek en zilverkleurige cowboylaarzen. “Natuurlijk ben ik ijdel,” geeft hij toe. “Ik hoop dat iedereen dat is. Wie niet ijdel is, vormt een bedreiging.”
Eén van de belangrijkste schilders van zijn generatie
Neo Rauch (58) wordt beschouwd als een van de belangrijkste schilders van zijn generatie. Hij is het boegbeeld van de Neuen Leipziger Schule en heeft geëxposeerd in het Metropolitan Museum of Art in New York – iets wat maar heel weinig kunstenaars bij leven hebben bereikt. Zijn doeken worden verkocht voor bedragen van zeven cijfers. Elke vorm van schoonheid brengt Rauch in vervoering. Zelfs de huizen en steegjes van zijn woonplaats Aschersleben – als oudste stad van de deelstaat Sachsen-Anhalt – zijn nog steeds een bron van inspiratie.
De prenten en schetsen die op de expositie worden getoond zijn direct herkenbaar als werk van Rauch. De donkere, door soldaten, arbeiders en mysterieuze hybrides bevolkte landschappen zijn griezelig en betoverend tegelijk. Als Rauch aan een nieuw schilderij begint streeft hij geen schoonheid na, maar hij is zeer tevreden als het werk uiteindelijk toch zo wordt beschouwd. “Of het nu om een kunstwerk gaat, een landschap, een persoon of een gebruiksvoorwerp, ware schoonheid raakt je. Je bent verstomd, het moment lijkt even te bevriezen.”
De Grafikstiftung Neo Rauch is gevestigd in een vleugel van een voormalige papierfabriek. De expositieruimte is op de eerste verdieping, op de begane grond staat een 911. Als Rauch het over zijn Porsche heeft somt hij geen getallenreeksen op, maar bekijkt hij de auto als een kunstwerk. “Aan de vorm hoeft niets meer te veranderen. De ontwerpers hebben de verleiding kunnen weerstaan de 911 een agressieve uitstraling te geven. Er zijn al zoveel andere sportwagens die ruzie lijken te zoeken. Een Porsche glimlacht je vriendelijk toe.”
Als Rauch spreekt, zwerven zijn ogen door de ruimte alsof zij de zinnen op de muren zoeken. Hij is een man van kleur en vorm, maar ook van woorden. Hij bouwt zijn zinnen zorgvuldig op, als een schilderij. “Het is belangrijk om een ambitieuze en mooie taal te spreken”, zegt hij. “We zijn snel geneigd dit uit het oog te verliezen. Ikzelf neig eveneens tot verwaarlozing, ik ben me daar van bewust. Dan roep ik mijzelf tot de orde. Helaas moet ik constateren dat de manieren van veel mensen een dieptepunt hebben bereikt.”
Omsloten in een 911
Zijn Porsche 911 dient als ontsnapping aan het dagelijkse leven, vertelt Rauch. Hij kocht de auto als troost nadat zijn zoon het ouderlijk huis had verlaten. Doordeweeks stapt hij doorgaans op de fiets, de auto is er puur voor het plezier. “In de Porsche voel ik mij in elk opzicht prettig. Je wordt als bestuurder omsloten, zonder dat de auto je opsluit.” Over het algemeen worden auto’s steeds groter en krijgen ze een opgeblazen uiterlijk. “In een Porsche voelt de bestuurder zich nog steeds nauw verbonden met de techniek. Het is een direct verlengstuk van het brein.” Achter het stuur voelt Rauch zich vrij. “Dan ben ik op mezelf aangewezen. Zelfs in de file voel ik mij veel prettiger dan in een trein met mensen die ik niet ken en die mij blootstellen aan hun muzieksmaak.”
Het bezit van een Porsche is een exces, is Rauch van mening. “Je kunt alcoholvrij bier drinken, veganist zijn, geen lederen schoenen dragen, of de auto laten staan. Maar waarom? Een leven zonder excessen is als een cadeau dat nog is ingepakt.” Als artiest gaat Rauch de redelijke, rationele en sterfelijke benadering eveneens uit de weg. Hij wil dat zijn schilderijen betoveren. “Het is belangrijk om je te blijven verbazen,” zegt hij. “Verwondering ligt dichtbij naïviteit, maar iedereen is ertoe in staat. De behoefte om je te verwonderen moet worden gekoesterd.”
‘Die Strickerin’
De expositie ‘Die Strickerin’ in de Grafikstiftung Neo Rauch te Aschersleben duurt tot 28 april 2019. Naast werken van Rauch hangen er ook tekeningen en schilderijen van Rosa Loy, met wie Rauch meer dan 30 jaar samenleeft en werkt. Er worden meer dan 140 prenten en tekeningen getoond, evenals verschillende schilderijen van beide kunstenaars. Rauch en Loy maken figuratieve werken en creëren fantasiewerelden, die de spanning tussen kunst en de werkelijkheid benadrukken. Terwijl Rauchs werk voornamelijk donker en dramatisch is, zijn Loys kunstwerken – vaak met vrouwelijke figuren – meer delicaat. De titel van de expositie, ‘Die Strickerin’, dient als metafoor: bij breien wordt een patroon gevolgd en verbindingen gelegd. Loy breit zelf ook graag. “Als we een partij schaak spelen zit zij tussentijds te breien,” vertelt Rauch. “Heel frustrerend. Het is mij nooit gelukt om van haar te winnen.”
