Project 356/930

Met een enkele koffer en drie Porsche 356's keert Viktor Grahser terug naar zijn geboorteland Oostenrijk na 31 jaar in Australië te hebben gewoond. Hij maakt een gat in de buitenmuur van zijn huis en duwt één 356 z’n woonkamer in. De andere twee wachten in een container op restauratie. Elf jaar na de dood van Grahser is een 356 Roadster nu voltooid en wordt hij vertroeteld door een bekende nieuwe eigenaar.

Het is 1996. In een taverne in Klein-Neusiedl, een dorpje ten zuidoosten van Wenen, praat Viktor Grahser geanimeerd in het Engels met zichzelf. De 56-jarige oud-vliegtuigmonteur is drie jaar geleden teruggekeerd naar zijn geboorteland Oostenrijk, nadat zijn relatie in Australië na 31 jaar op de klippen is gelopen. In het dorp staat hij bekend als een zonderling.

Rudolf Schmied, de zoon van de hospita, houdt hem een paar tafels verderop in de gaten. Schmied is recentelijk teruggekeerd van een vakantie in Australië. De twintiger spreekt Grahser in het Engels aan. De twee hebben het snel over ‘Down Under’. Het is hun eerste ontmoeting; velen zullen nog volgen. Grahser ziet Schmied bijna elke dag in z’n rode Kever langs zijn huis rijden en zwaait altijd naar hem; veelal treffen de twee elkaar op vrijdag in de taverne. Schmied helpt Porsche-fan Grahser om reserveonderdelen te krijgen voor zijn 356’s en luistert aandachtig naar diens Porsche-verhalen. Acht jaar gaan voorbij voordat Grahser Schmied voor het eerst uitnodigt in zijn huis. Hij wil zijn jonge vriend graag wat tonen dat hij nog nooit iemand heeft getoond. “Neem vooral je camera mee,” adviseert hij fotografiestudent Schmied. De volgende dag staan ze samen in de woonkamer van Grahser.

De student kan zijn ogen nauwelijks geloven. In het midden van de woonkamer staat een Porsche 356 Speedster, ongerestaureerd, met slechts één koplamp, geen bodemplaat, zonder stoelen en een losse motor. “Nu kun je mij tijdens het rijden fotograferen,” zegt Grahser. “Waar gaan we heen?” vraagt Schmied. “Ik rijd over de Great Ocean Road aan de zuidkust van Australië. Je kent die weg toch wel?” vraagt Grahser. Zonder op het antwoord te wachten neemt hij plaats op het metalen frame van de onafgemaakte Speedster, grijpt het bakelieten stuurwiel met beide handen vast, bootst boxermotor-geluiden na en roept: "Tweede versnelling, derde versnelling, kijk hoe de wind door mijn haar waait.” Hij sluit de ogen en beweegt het stuur, schakelt door de denkbeeldige versnellingen, versnelt en vertraagt.

De grote droom van een museum

Schmied legt het moment vast met zijn camera, maar heeft problemen met scherpstellen omdat zijn ogen betraand zijn. Hij heeft zojuist het onderwerp gevonden voor zijn aankomende diplomascriptie die hij de titel 'One life. A Myth’ geeft. Kort daarna zal Schmied Grahser's liefde voor zijn Porsche-modellen vertellen in expressieve zwart-witfoto's; hij studeert er cum laude mee af. Hij legt een verhaal vast van totale toewijding en opoffering, van het proberen een droom waar te maken.

De grote droom van Grahser is om een Porsche-museum in zijn geboorteland Oostenrijk te openen. Hij bezit hiervoor al de eerste drie voertuigen, deze móeten gewoon worden gerestaureerd. Terwijl de 356 Speedster in de woonkamer staat - een van de weinige exemplaren met het stuur aan de rechterkant - staan de andere twee voor de deur in de container, onaangeroerd sinds het vertrek uit Australië. Bovenin staat een Porsche 356 A Coupé die is omgebouwd tot 356 Speedster met de motor van een 911 2.7 met mechanische injectie. Onderin de container staat de absolute favoriet van Grahser: een Porsche 356 B Roadster uit 1959 met een 3.0-liter turbomotor uit de iconische Porsche 930 Turbo uit 1977. Om dicht bij zijn Porsche 356/930 te zijn, zoals Grahser zijn creatie heeft genoemd, zit hij regelmatig op een stoeltje dat hij aan de containerwand heeft geschroefd met een sigaretje en een drankje naar die auto te kijken.

Viktor Grahser praat veel met Schmied over Australië en de aankoop van zijn eerste beschadigde 356 B Roadster in 1981. Schmied ontdekt dat Grahser's project 356/930 in 1982 is begonnen en dat de vliegtuigmonteur in 1986 een van de oprichters is geweest van de Australische Porsche 356 Register. Zijn Australische clubvrienden schrijven Grahser nog regelmatig, ook nadat hij in Oostenrijk is teruggekeerd.

Grahser overlijdt onverwacht in mei 2008; Schmied bewaart zijn correspondentie. De fotograaf wil Grahser's vrienden van toen graag leren kennen, hen informeren over zijn dood en hen vertellen over diens jaren in Oostenrijk. Schmied heeft lange tijd geen idee wat er na de dood van zijn vriend met de drie Porsche 356’s is gebeurd. Tot in 2012 zijn telefoon rinkelt en Rafael Diez zich meldt. Hij heeft via-via over Grahser en zijn Porsches gehoord. Diez belandt bij een dealer in Stephanskirchen, die de sportwagens van Grahser via diens notaris heeft gekocht. Diez begrijpt de diepere bedoeling van Grahser en koopt de niet-afgemaakte roadster met de verbrede wielkasten, de motorklep met de extra koelluchtinlaten en de ongebruikelijke spoilerlip die op die van de Porsche 911 S is gebaseerd. Diez neemt zich voor om het levensproject van Grahser te voltooien. Hij verplaatst het stuur van rechts naar links, voltooit het las- en tinwerk, past de boxermotor en transmissie aan en voorziet de sportwagen van een nieuwe laklaag.

De nieuwe eigenaar

Rafael Diez vertelt Porsche-merkambassadeur Walter Röhrl in 2018 over de omgebouwde 356 B Roadster en vraagt hem een paar testritten te maken met de Porsche 356/930. “Ik ben gek van oude auto's. Ze geven je het gevoel dat je echt moet kunnen rijden,” vertelt Röhrl. “Ik benaderde de omgebouwde 356 B Roadster met z’n turbotechniek heel voorzichtig, er was zo veel aan het origineel veranderd…” Röhrl is dan ook zeer verbaasd over de perfecte balans van de 356/930 en hoe die bij de eerste rit aanvoelt. “Met de dikke zescilinder boxermotor achterin die 260 pk levert rijdt hij soepel en precies. Hij is écht leuk.”

De tweevoudig wereldkampioen rally is ondertussen de nieuwe eigenaar van de auto geworden. Diez heeft ‘m ‘Porsche 356 3000 RR’ genoemd. De cijfers in de typeaanduiding slaan terug op de cilinderinhoud, ‘RR’ staat voor ‘Röhrl Roadster’. Het exterieur is Schieffergrau, de binnenzijde rood. Op het motordeksel zijn de vier winnaarsbadges geschroefd die Röhrl tijdens de Rallye Monte Carlo heeft behaald. De 356/930 heeft een stuur uit de 911 die passend is gemaakt op de 356-naaf. De tellers doen denken aan de 911. Voor Viktor Grahser moest de 356 met 911-technologie een ‘super Porsche’ zijn. Zijn droom is uitgekomen.