Hoofdontwerper Michael Mauer: ‘De 911 draagt een grote verantwoordelijkheid, het is de pater familias van Porsche’

Hij is het gezicht van Porsche-design in de 21e eeuw: al bijna 20 jaar is Michael Mauer verantwoordelijk voor de vormgeving van het sportwagenmerk. In het Christophorus-interview praat hij over zijn grootste uitdaging: de roemrijke nalatenschap van de 911 voortzetten. Daarbij hoort expertise – en zelfbewustzijn. 

Welk gevoel krijgt u als u de huidige 911 vergelijkt met de eerste generatie?

Dan zie ik een prachtige continue lijn. De ‘Elfer’ heeft zijn identiteit behouden, was en is altijd modern. Hij voldoet aan de veranderde gewoonten en blijft toch trouw aan zijn lijnvoering. Deze sprong van toen naar nu bewijst waarom ontwerpers de hoeders van het merk zijn.

Wilt u iets meer vertellen over de eerste 911?

Hij is de toekomstgerichte interpretatie van de sportwagen. Daarmee werd een toonbeeld gecreëerd dat in principe niet meer valt te verbeteren. Steeds als we andere silhouetten uitproberen, komen we uiteindelijk weer bij de allereerste lijnvoering van het dak uit. Die is gewoon onmiskenbaar. Tegelijkertijd komt de auto nooit overdreven of agressief over. En dat terwijl hij altijd een van de snelste was. Dat vind ik echt fascinerend. 

Hoe karakteriseert u de huidige, achtste generatie?

Het model kun je het beste in het licht van zijn directe voorloper zien. De atleet heeft extra spiermassa opgebouwd. Maar hij is nog steeds ingetogen vergeleken met alles wat er momenteel in zijn klasse met veel bravoure voor de dag komt. Zelfbewust, maar zonder arrogantie. 

Kunt u in één zin zeggen wat het ontwerp van de 911 onderscheidt?

Steeds weer probeer ik een definitieve omschrijving te vinden voor een Porsche. Daarbij heb ik een voor mij perfecte woordcombinatie gevonden: vormgegeven precisie.

Wat voor persoonlijkheid zou een 911 als mens zijn?

Niet iemand die zichzelf op de voorgrond plaatst. Maar iemand van wie iedereen weet dat hij veel dingen extreem goed kan. Als sporter zou hij een triatleet zijn. Strak en overtuigend in meerdere disciplines. Een mens die ik graag om raad zou vragen, omdat hij me helpt en verder brengt. Ferdinand Alexander Porsche, die de eerste ‘Elfer’ heeft ontworpen, was een vrijdenker. Hij heeft de sportwagen het zelfbewustzijn meegegeven en zodoende zijn persoonlijkheid gevormd.

Zijn er dagen in uw leven als vormgever waarop u niet aan de 911 denkt?

Die zijn er wel. Maar dat verontrust me niet, integendeel. Naarmate ik meer ervaring opdoe, bespeur ik dat de oplossing er al is, maar dat ik ze alleen nog niet zie.

Wat is uw uitdaging als vormgever?

Voor ons gaat het er altijd om een begerenswaardig ontwerp te creëren. Dat is het hoogste goed in de designwereld, bijna kunst. Maar alleen dat zou voor mij te weinig zijn voor een product. Ik vind het belangrijk om een begerenswaardig ontwerp te maken dat het merk zowel versterkt als goed positioneert. Alle waarden visualiseert. Dan pas wordt design de hoogste discipline.

“In een wereld waarin alles zo graag wordt beredeneerd, moet design voor zich spreken.”

Porsche is een sterk merk, de ‘Elfer’ een krachtig model. Moet het concurreren?

Het is best nuttig om een icoon in het assortiment te hebben. Een model dat al geruime tijd kenmerkend is, uniek en herkenbaar. Van een icoon valt de designfilosofie beter af te lezen. Voor mij is de 911 het baken voor het hele merklandschap.

U hebt het graag over uw ‘creatieve ader’, maar toch hebt u duidelijke criteria opgesteld voor het ontwerpproces bij Porsche. Hoe gaat dat samen – klinkt het niet tegenstrijdig?

Een ontwerper heeft altijd het probleem dat hij zijn handelen rationeel moet kunnen motiveren. Veel is echter puur buikgevoel, pure intuïtie. Juist daarvan hangen investeringen af die in de miljarden lopen. De motorenontwikkelaars hebben testwaarden die meetbaar zijn. Dus hebben wij iets gezocht dat onze intuïtie ordent, in zekere zin meetbaar maakt.

Daaruit is een eigen Porsche-ontwerptaal ontstaan – hoe ziet die eruit?

Uit de twaalf klassieke archetypen in de psychologie hebben wij er drie gekozen die bij ons passen: de held, de schepper en de rebel. Deze archetypen geven we ieder een gezicht. We hebben James Dean, Ferdinand Porsche en Steve McQueen gekozen. Met deze personificatie begint de ‘breinbioscoop’. We kunnen ons inbeelden in welke richting het ontwerp moet gaan om overeen te stemmen met deze hoofdrolspeler. Daarna volgt de moeilijkste fase van het proces: we dichten de drie gezichten kernbegrippen toe. Ze helpen ons om ideeën in concrete vormgeving te vertalen. Bij de begrippen hebben we gekozen voor ‘tension’ (spanning), ‘purpose’ (missie) en ‘focus’. Focus is de held, purpose is de schepper, tension is de rebel.

Reikt deze filosofie verder dan alleen het ontwerp?

De drie begrippen weerspiegelen onze waarden en dienen daarom ook bij bedrijfsinterne processen als inspiratie. Zodoende heeft iedereen plotseling beelden voor zich die een richting beschrijven. Ontwerpen is voor mij veel meer dan het creëren van de vormen, het gaat om de creatie van een merk. Daarvoor hebben wij de continuïteit nodig. Uiteindelijk ontstaat daaruit een identiteit.

“Ontwerpen is voor mij veel meer dan het creëren van de vormen, het gaat om de creatie van een merk.”

Een van uw favoriete begrippen bij het ontwerpen is ‘elektrische stroom’.  Wat bedoelt u daarmee?

Alles wat spanning opwekt. Het interieur bestaat bijvoorbeeld uit haptische, digitale en analoge elementen. Dat zijn spannende tegenstellingen. Bij het exterieur creëren onze oppervlakken spanning. Voor mij zijn het zelfs hoogspanningsoppervlakken! Je hoeft alleen maar met je vingers over de ‘Elfer’ te gaan en je voelt het.

Hoe interpreteert u tijdloosheid?

Tijdloosheid is voor mij waarvoor het merk Porsche sinds jaar en dag staat – en wat we willen meenemen naar de toekomst. Om iets gewild te maken, moet het esthetisch gezien aantrekkelijk zijn en emotie opwekken. In een wereld waarin alles zo graag wordt beredeneerd, moet design voor zich spreken.

Vond u het moeilijk om uw eerste 911 vorm te geven?

Ik was blij dat mijn eerste project niet meteen de nieuwe generatie van de 911 was. Daardoor had ik genoeg tijd om te begrijpen wat een Porsche uniek maakt. Je hebt een zekere reputatie nodig. Met de ‘Elfer’ houden zich niet, zoals gebruikelijk, tien mensen bezig in het bedrijf, maar wel honderd. Het gaat er niet om of de auto mooi is, maar altijd om de vraag: is het nog een ‘Elfer’? We beseffen dat de 911 een grote verantwoordelijkheid draagt. Hij is de pater familias van Porsche. 

Hoe gaat u met deze verantwoordelijkheid om?

Allereerst doen we zo alsof de nieuwe 911 een project als alle andere is. Als ontwerper mag je je niet vanaf het begin beteugeld voelen. We hebben doelgerichte provocaties nodig om verder te komen. Als je dan eenmaal concreet gaat vormgeven, vraag je je wel eens af: “Hoever zal ik nu gaan?” Of: “Moeten we niet nog iets verder gaan?”

Hoever denkt u bij de 911 vooruit?

In ons toekomstlab loopt het project ‘911 – jaargang 2050’. Daarmee gaan we heel ver en slaan we bewust drie sportwagengeneraties over. We kunnen nu niet weten welke aandrijftechniek de 911 dan zal hebben. Het is meer een gedachte-experiment, het heeft zijn vruchtbaarheid bewezen voor de huidige processen. Wij gaan in gedachten ver de toekomst in en werken vervolgens als onderzoekers terug naar het verleden, bijvoorbeeld naar het jaar 2030. Daardoor ontstaan andere beelden, visies, maatschappelijke kaders dan wanneer we puur evolutionair verder in de tijd zouden werken.

Hoe ziet de volgende Porsche 911 eruit?

Als een 911. Ook als er enkele elementen in de lijnvoering veranderd zullen zijn, zie je direct dat het een ‘Elfer’ is. Maar toch ook een nieuwe Porsche 911.